Firmalar arasında etkileşimi sağlayarak verimliliği artırmak için 21. yüzyılın başından itibaren bir sanayi politikası aracı olarak kullanılan kümelenme, tüm gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerin sanayi politikalarında yer alıyor. Kümelenmenin kaynakların ve altyapının paylaşımı, bilgi asimetrilerinin azalması, risk ve fırsatlara karşı ortak stratejiler geliştirilebilmesi, sanayi politikalarının ve verilen teşviklerin daha verimli yönetilebilmesi gibi birçok kanalla ekonomik performansı artırıcı etkide bulunduğu tartışılabilir.
Ülkemizde kümelenme politikalarının başında genellikle imalat sanayi kümelenmelerinden oluşan Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) gelmekte. Türkiye’de OSB’lerin üretim içinde ağırlığı, yaygınlığı ve etkinliği giderek artmakta. Bu blogda, sanayi politikasının odağındaki en geniş küme oluşumları olan OSB’lerin ekonomik performans üzerinde oluşturduğu etkiyi inceliyoruz.
Şimdiye kadar Türkiye’de OSB’lerin ekonomik performans üzerindeki etkilerini ölçen çalışmalar olsa da tüm sektörleri ve ülkeyi kapsayan güncel bir analiz bulunmamakta. Bu amaçla, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın OSB parselasyonuna dair 2015-2018 yılları arasında tuttuğu kayıtları, firmaların finansal tabloları ve firmalar arası ticaret verileri ile birleştirerek OSB mensubiyeti ile firma performansı arasındaki ilişkiyi inceliyoruz. [1] OSB mensubu firmalar, eşleştirilmiş firma verilerine göre imalat sanayinde istihdamın yüzde 38’ini, net satışların ise yaklaşık yüzde 45’ini kapsamakta. Bu yüksek oran bazı alt sektörler tarafından belirlenmekte. İmalat firmalarının bulundukları alt sektörlerde toplam istihdam ve satışlar içerisindeki paylarının ortanca değerine bakıldığında oranlar yaklaşık yüzde 13 civarına ulaşmakta. OSB üyesi firmaların tüm firmalar içindeki istihdam ve net satış payına bakıldığında ise 2018 yılı itibarıyla bu oranlar sırasıyla yüzde 18 ve yüzde 20 olarak görülüyor (Tablo 1).