diği üzere 31.08.2024 tarih ve 32648 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 563) uyarınca 2024 hesap döneminin ikinci ve üçüncü geçici vergi dönemlerinde (213 sayılı Kanunun 174 üncü maddesi kapsamında kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 555)’ne göre karşılık gelen ilgili dönemde), enflasyon düzeltmesi yapma yükümlülüğü bulunan mükelleflerden, 31/12/2023 tarihli gelir tablosundaki brüt satışlar toplamı 50.000.000 TL’nin altında olanların (213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (9) uncu bendi kapsamındaki mükellefler hariç) enflasyon düzeltmesi yapmaması uygun bulunmuştur. Bu mükellefler 2024 hesap döneminin ikinci ve üçüncü geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmamış, diğer mükellefler ise 2024 hesap döneminin ikinci ve üçüncü geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmışlardır. 31.12.2024 tarihi itibariyle ise geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmamış mükellefler, diğer mükellefler gibi enflasyon düzeltmesi yapacaklardır.
Bu kapsamda 31.12.2024 tarihli enflasyon düzeltmesinde kullanılacak katsayılar ve kimi hususlar aşağıda belirtilmiştir.
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından Aralık ayına ilişkin yurt içi üretici fiyat endeksi 3746,52 olarak açıklamıştır.
a. Taşıma Katsayısı
Düzeltme işlemine tabi tutulacak bilançoda yer alan iktisadi kıymetlerden bazılarının düzeltmeye esas tarihleri, düzeltme yapılmış bir tarihten öncesine gidebilir. Bu takdirde bu tür iktisadi kıymetler için yeniden düzeltmeye esas tarihe kadar inerek, uygun düzeltme katsayısını bulmaya gerek yoktur; düzeltme yapılan en son bilançoda, bu iktisadi kıymete ait değerlerin uygun bir katsayı ile çarpılması düzeltme işlemi için yeterlidir.
Bu kapsamda, bilançodaki parasal ve parasal olmayan tutarların, taşıma katsayısı kullanılarak ilgili dönemin sonundaki yeni değerlerinin hesaplanmasına “taşıma” denilir ve hesaplama işlemi “taşıma katsayısı” kullanılarak yapılır.
31.12.2024 tarihi itibarıyla taşıma katsayısı;
√ 31 Aralık 2023 tarihinde düzeltilmiş değerler üzerinden düzeltme yapılacak ise (3746,52 /2915,02=) 1,28525 (Geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmamış olan mükellefler bu oranı kullanmalıdır.)
√ 30 Eylül 2024 tarihinde düzeltilmiş değerler üzerinden düzeltme yapılacak ise (3746,52 / 3659,84 =) 1,02368 olarak hesap edilmektedir.
b. Düzeltme Katsayıları (2024 yılında bilançoya dahil olan parasal olmayan kıymetler için):
| Ay | Düzeltme Katsayısı (Son düzeltilen dönem Aralık 2023 olarak dikkate alınıyorsa) (*) | Düzeltme Katsayısı (Son düzeltilen dönem Eylül 2024 olarak dikkate alınıyorsa) |
| Aralık 2023 (taşıma katsayısı) | 1,28525 | |
| Ocak 2024 | 1,2342 | |
| Şubat 2024 | 1,18974 | |
| Mart 2024 | 1,15179 | |
| Nisan 2024 | 1,11173 | |
| Mayıs 2024 | 1,09039 | |
| Haziran 2024 | 1,07558 | |
| Temmuz 2024 | 1,0551 | |
| Ağustos 2024 | 1,03767 | |
| Eylül 2024 (taşıma katsayısı) | 1,02368 | 1,02368 |
| Ekim 2024 | 1,01063 | 1,01063 |
| Kasım 2024 | 1,00404 | 1,00404 |
| Aralık 2024 | 1 | 1 |
(*) Geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmamış olan mükellefler bu sütunu kullanmalıdır.
c. Stoklara İlişkin “Basit Ortalama Yöntemi” Düzeltme Katsayısı:
“Basit ortalama yöntemi”nde düzeltme katsayısı, mali tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin (Yİ-ÜFE), bu endeks ile bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen katsayı olarak hesaplanır ve düzeltmeye esas tutar olarak da düzeltme işlemine tabi tutulan bilançoda yer alan stoklara ait değerler esas alınır.
Geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmış olanlar için 31.12.2024 tarihli enflasyon düzeltmesinde kullanılacak basit ortalama yöntem düzeltme katsayısı 1,01170 olarak hesap edilmektedir.
Geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmamış olanlar için 31.12.2024 tarihli enflasyon düzeltmesinde kullanılacak basit ortalama yöntem düzeltme katsayısı 1,12482 olarak hesap edilmektedir. 176 No.lu VUK Sirküleri uyarınca 2024 yılının geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi uygulamayan mükelleflerden hesap dönemi sonunda basit ortalama yöntemini kullanacaklar ise bir önceki geçici vergi dönemi sonu endeksi olarak Aralık/2023 dönemine ait Yİ-ÜFE endeksini uygulayacaklardır.
d. 2024 Yılı İçerisinde Ayrılan Yedek Akçelerin Düzeltme Katsayısı
2024 hesap dönemi başından itibaren ayrılmış olan yedek akçelerin düzeltmeye esas tarihi olarak, yedek akçe olarak ayrılmış olan tutarın ait olduğu hesap dönemi sonundaki ay dikkate alınacaktır. Buna göre, hesap dönemi takvim yılı olanlarda 1/1/2024 tarihinden sonraki dönemlere ait bilançoların düzeltilmesi sırasında, 2024 yılı içerisinde ayrılan yedek akçelerin düzeltmeye esas tarihi 2023 yılının Aralık ayı olacaktır.
e. Binek Otolara Dikkat
2024 yılı bilançosunda düzeltilmiş amortismanlar içerisinde daha önceki yıllarda ayrılmış ve kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınan amortisman tutarları da bulunacağından 2024 yılı bilançosunun düzeltilmesi neticesinde birikmiş amortismanlar hesabında oluşan farkların söz konusu tutarlara isabet eden kısmının da kanunen kabul edilmeyen gider olarak beyannamede dikkate alınması gerekecektir.
Mükellefler 2024 yılı dönem sonu işlemlerinde konusu binek otomobilin düzeltilmiş değeri üzerinden amortisman ayıracaktır. Ancak binek otomobilin Gelir Vergisi Kanununa göre belirlenen amortismana esas bedelin üzerinde kalan maliyet kısmına tekabül eden amortisman tutarını kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alacaktır.
f. Düzeltilmiş Değerler Üzerinden Amortisman Ayrılması Gerekliliği
Amortismanın maliyet unsuru olması ve stok maliyetini etkilemesi sebebiyle düzeltme öncesi veya sonrası amortisman ayrılması usulleri vergiye esas kârın farklı belirlenmesine yol açabilecektir. Vergi Usul Kanununun mükerrer 298. maddesi uyarınca amortismanlar ve itfa payları, düzeltilmiş değerler üzerinden hesaplanacağından bu hususa dikkat edilmesi gerekmektedir.
g. Muhasebeleştirme ve Kâr/Zararın Tespiti
Geçici vergi dönemleri ve hesap dönemi sonu itibarıyla oluşan kâr ya da zarar, “698-Enflasyon Düzeltme Hesabı”nın bakiyesine göre bulunacaktır.
“698-Enflasyon Düzeltme Hesabı”nın bakiyesi, “648-Enflasyon Düzeltmesi Kârları/ 658-Enflasyon Düzeltmesi Zararları” hesapları aracılığıyla “Dönem Kârı veya Zararı Hesabı”na devredilerek kapatılacak ve verilen bakiye türüne göre işletmenin dönem kâr ya da zararı görülmüş olacaktır.
h. Önceki Yıldan Devreden Matrahtan Düşülebilir Geçmiş Yıllar Zararının (Önceki Yıl Kurumlar Vergisi Beyannamelerinde Devreden ve Kullanılmayan Mali Zararların) Durumu
Bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 2024 hesap dönemi başından itibaren verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, (düzeltme öncesi bilançolara dayanan) 2023 ve önceki hesap dönemlerine ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararlarını mukayyet değerleri ile dikkate alacaklardır.
Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının, (5) numaralı bendinin son paragrafında “Matrahın tespitinde, kanunen kabul edilmeyen giderler, istisnalar ve geçmiş yıl malî zararları enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş tutarları ile dikkate alınır.” hükmü yer almaktadır.
Bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri 2024 hesap dönemi başından itibaren verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, (düzeltilmiş 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoya dayanan) 2024 ve sonraki hesap dönemlerine ait geçmiş yıl mali zararlarını, enflasyon düzeltmesi yapma şartlarının varlığına/devamına bağlı olarak, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile dikkate alacaklardır.
i. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler ve İstisnaların Durumu
Bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri 2024 hesap dönemine ilişkin verilecek geçici vergi beyannameleri ile yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken;
– Bilanço üzerinde düzeltmeye tabi tutulan parasal olmayan kıymetlerden kaynaklanan kanunen kabul edilmeyen giderleri düzeltilmiş tutarlarıyla,
– Vergiden istisna edilmiş olan kazançlarını ise bu kazançların belirlenmesine esas bilançoların düzeltilmesi sonucu oluşan farkları da içerecek şekilde belirlenen tutarlarıyla
dikkate alacaklar, beyanname üzerinde ayrıca bir düzeltme yapmayacaklardır.
Bu kapsamda, ödenen trafik para cezası, binek otomobillere ilişkin akaryakıt gibi harcamaların gider olarak dikkate alınamayacak kısmı, gider olarak dikkate alınamayacak olan motorlu taşıtlar vergisi ödemeleri gibi harcamalar, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacağından, beyannamede mevcut tutarları üzerinden kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır. Fazladan ayrılmış amortisman tutarları gibi giderler, enflasyon düzeltmesine tabi tutulacağından, beyannamede düzeltilmiş tutarları üzerinden kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.